Niettegenstaande een tussen partijen overeengekomen (internationaal) arbitragebeding, kan de voorzieningenrechter zich bevoegd achten om kennis te nemen van het geschil. Dit is zeer opmerkelijk gezien partijen deze mogelijkheid bij arbitrageovereenkomst hebben uitgesloten.
Aan de hand van een recente uitspraak van de Rechtbank Amsterdam legt procesrecht advocaat Dirk de Waard uit hoe dat zit.
Arbitrageovereenkomst leidt (in beginsel) tot onbevoegdheid rechter
Partijen kunnen een arbitrageovereenkomst overeenkomen, door deze arbitrageovereenkomst op te nemen in een arbitraal beding in een contract. Het arbitragebeding bepaalt ook aan welk arbitrage-instituut toekomstige geschillen moeten worden voorgelegd.
Arbitrage is een alternatieve vorm van geschillenbeslechting waar een arbitraal hof oordeelt over het geschil. De gewone rechter is (in beginsel) onbevoegd.
De voor- en nadelen van arbitrage
Er zijn verscheidene voordelen van het verkiezen van arbitrage boven een gerechtelijke procedure:
- De arbiters zijn gespecialiseerd op het gebied van de aard van de zaak;
- Arbitrage is vertrouwelijk;
- De procedure verloopt sneller;
- Een arbitraal vonnis is internationaal bezien gemakkelijker ten uitvoer te leggen dan een vonnis van de rechter.
De nadelen zijn beperkt:
- De arbitrageprocedure is kostbaarder is dan een reguliere procedure.
Verschillende soorten arbitrage
Er bestaan verschillende soorten arbitrage:
- Institutionele arbitrage; wordt vooral gebruikt in geschillen in de bouw en in handelsgeschillen tussen ondernemers. Bij institutionele arbitrage wordt het geschil aanhangig gemaakt bij een instituut zoals bijvoorbeeld het Nederlands Arbitrage Instituut of de Raad van de Arbitrage voor de Bouw.
- Ad-hoc arbitrage; de partijen maken zelf afspraken over de samenstelling van het tribunaal, zonder dat hierbij een arbitrage-instituut bij is betrokken.
De rechter is in bepaalde gevallen toch bevoegd
Het arbitraal hof moet een tijdig en volwaardig alternatief bieden. Wanneer de gevraagde beslissing niet of niet tijdig in arbitrage kan worden gekregen, kan de Nederlandse rechter zich ingevolge artikel 1022c Rv en 1074d Rv toch uitsluitend bevoegd verklaren.
Artikel 1022a bepaalt daarnaast dat een arbitrageovereenkomst niet belet dat een partij de gewone rechter een voorlopige voorziening in kort geding verzoekt. Dezelfde maatstaf is ook van toepassing wanneer arbitrage buiten Nederland is overeengekomen.
Tenuitvoerlegging van een arbitraal vonnis door een exequaturprocedure
Indien een partij een arbitraal vonnis heeft verkregen, kan hij de rechter verzoeken verlof te verlenen voor de tenuitvoerlegging van dit vonnis. Met een zogeheten exequatur krijgt het arbitraal vonnis een executoriale titel.
Het geding hoeft zodoende niet opnieuw aanhangig te worden gemaakt bij de Nederlandse rechter.
Weigering tenuitvoerlegging in uitzonderlijke gevallen
Artikel 1063 lid 1 Rv bepaalt dat de voorzieningenrechter het verlof tot tenuitvoerlegging slechts kan weigeren onder bepaalde omstandigheden.
Vernietiging van het arbitraal vonnis kan bijvoorbeeld plaatsvinden wanneer een geldige overeenkomst tot arbitrage ontbreekt of wanneer het vonnis, of de wijze waarop dit tot stand kwam, in strijd is met de openbare orde of de goede zeden. Dit betreft dus een summier onderzoek.
De Nederlandse rechter controleert of het vonnis voldoet aan de elementaire eisen van de Nederlandse wet, zoals bijvoorbeeld de vermelding van de namen van de partijen.
Voorzieningenrechter acht zich bevoegd ondanks arbitrageovereenkomst
In een recente geschil bij de Rechtbank Amsterdam , vorderde eiseres nakoming van gedaagde 1 en 2 van hun verplichtingen onder het contract.
Niettegenstaande de tussen partijen gesloten arbitrageovereenkomst op grond waarvan het ICC te Parijs bevoegd was, had eiseres het geschil aanhangig gemaakt bij de voorzieningenrechter.
Toewijzing van de vordering in het kort geding was van cruciaal belang voor de eiseres, nu zij niet beschikte over voldoende liquiditeit om aan haar verplichtingen te voldoen. Ondanks de arbitrageovereenkomst achtte de voorzieningenrechter zich bevoegd. Dit is opmerkelijk.
De arbitrageovereenkomst wordt terzijde geschoven vanwege spoedeisend belang
De beslissing van het ICC Arbitrage hof had weliswaar tijdig kunnen worden verkregen, maar voor een order van een emergency arbitrator moet ook een exequatur kunnen worden verkregen, zo overweegt de voorzieningenrechter.
Een order kan weliswaar tijdig worden verkregen, maar een order ter incasso van een vordering komt niet voor (gedwongen) tenuitvoerlegging in aanmerking.
Als gevolg, moet er een exequaturprocedure worden gevolgd en is tevens de reden waarom de emergency arbitrator van het ICC-arbitrage te Parijs plots niet kan worden gezien als een tijdig en volwaardig alternatief.
Openbare behandeling bij de rechter doet afbreuk aan gewenste vertrouwelijkheid
Vertrouwelijkheid wordt als een van de grote voordelen van een overeenkomst tot arbitrage gezien. Desondanks zou de eerdergenoemde uitspraak afbreuk doen aan deze grondslag.
In de besproken uitspraak werd de order van de emergency arbitrator niet gezien als een tijdig en volwaardig alternatief. De te volgen procedure bij de Nederlandse voorzieningenrechter vindt dan ook niet meer achter gesloten deuren plaats.
Voor veel partijen is een belangrijke beweegredenen om tot een arbitrage overeen te komen nu weggevallen.
Contact
Voor veel partijen biedt een arbitrageovereenkomst veel voordelen vergeleken met gewone rechtspraak. Viotta advocaten adviseert u graag verder met overeenkomsten tot arbitrage.
