De ontbinding van een (duur)overeenkomst

Als de andere partij een fout (ook wel ‘tekortkoming’ geheten) heeft begaan, dan kan de overeenkomst (veelal een duurovereenkomst) door ontbinding worden beëindigd. Dat betekent dat het samenwerkingscontract per direct tot een einde komt. Een jarenlang partnerschap wordt daardoor acuut tot stilstand gebracht en de inkomsten voor de partij met wie de zakelijke relatie wordt beëindigd worden daardoor vrijwel onmiddellijk stopgezet.

Daarom moet de beëindigende partij het bestaan van de fout van de ander wel kunnen bewijzen. En de fout moet niet incidenteel of futiel zijn. Het is overigens aan de partij die de misslag heeft begaan om aan te tonen dat de fout (als die al bestaat en kan worden bewezen) incidenteel of futiel is. Zonder een fout van voldoende gewicht kan de overeenkomst niet worden ontbonden.

Bovendien moet de beëindigende partij haar contractspartner in beginsel in gebreke stellen. Een ingebrekestelling komt erop neer dat zij haar een sommatie (ook wel ‘aanmaning’ geheten) moet versturen, waarmee zij haar contractspartner een tweede (en tevens laatste) kans biedt om de fout binnen een redelijke termijn te herstellen. Blijf herstel binnen die termijn uit, dan kan het contract in principe worden ontbonden.

Als echter geen sprake is van een fout en men toch tot ontbinding overgaat, dan kan dat de ontbindende partij duur komen te staan. In dat geval is het vaak lastiger (maar zeker niet onmogelijk) om een contract voor bepaalde tijd (of voor de duur van een bepaald project) anders dan via ontbinding tussentijds te beëindigen. Of dat mogelijk is (bijvoorbeeld via opzegging), hangt af van de contractuele afspraken die partijen vooraf met elkaar hebben gemaakt. Als een tussentijdse beëindiging in dat geval tot de mogelijkheden behoort, dan moet doorgaans een opzegtermijn in acht worden genomen.

Niet zelden laat de commerciële relatie zich in juridische zin typeren als een overeenkomst van opdracht of als een overeenkomst van aanneming van werk (kortweg: een aannemingsovereenkomst). In het eerste geval ligt de nadruk op het verlenen van bepaalde diensten, in het tweede geval op het tot stand brengen van een werk van stoffelijke aard (te denken valt aan het bouwen van een woning of het drukken van brochures). De wet bevat specifieke bepalingen voor de beëindiging van dergelijke overeenkomsten.