In de meeste transacties wordt de koopprijs gebaseerd op de waarde van de onderneming op de dag waarop de aandelen of activa/passiva door verkoper aan koper worden geleverd. Deze waarde kan worden afgeleid uit de financiële stukken van de onderneming op diezelfde overdrachtsdatum.
Meestal zijn deze stukken nog niet beschikbaar op de overdrachtsdatum. Daarom kunnen partijen ervoor kiezen dat op de overdrachtsdatum de geschatte koopprijs wordt betaald, met de afspraak dat deze koopprijs overeenkomstig de in de koopovereenkomst afspraken worden aangepast zodra de financiële stukken per overdrachtsdatum beschikbaar zijn.
De volgende koopprijsaanpassingen komen veel voor in Nederland:
- Koopprijsaanpassing op basis van Net Debt;
- Koopprijsaanpassing op basis van werkkapitaal;
- Koopprijsaanpassing op basis van net asset value;
In de meeste transacties wordt de waarde van de onderneming bepaald op een cash-free debt-free basis. De aanwezige liquide middelen (cash) en schulden (debt) worden niet meegenomen bij de waardering van de onderneming.
Bij het ontbreken van schulden en liquide middelen is de ondernemingswaarde (enterprise value) gelijk aan de aandeelhouderswaarde van de onderneming (equity value): de koopprijs die de koper voor de aandelen zal betalen. Dit mechanisme ontmoedigt dat de verkoper vlak voor de closing cash aan zichzelf als dividend uitkeert of meer schulden achterlaat dan is overeengekomen.
Koopprijsaanpassing op basis van Net Debt
Het saldo van de liquide middelen minus de aanwezige schulden (net debt genoemd) wordt op de overdrachtsdatum door partijen geschat. In de meeste gevallen overtreffen de geschatte schulden de geschatte liquide middelen. Daarom wordt de geschatte net debt in mindering gebracht op de te betalen koopprijs.
Partijen spreken dan af in de koopovereenkomst dat door middel van vaststelling van balans op de overdrachtsdatum van de doelvennootschap (de completion accounts) de koopprijs voor de aandelen zal worden aangepast aan het door partijen definitief vastgestelde net debt bedrag. Het is meestal ook niet wenselijk of mogelijk om alle schulden af te lossen en alle liquide middelen uit te keren voorafgaand aan de overname. Deze posities blijven daarom onaangetast en de geboden koopprijs wordt daarna gecorrigeerd voor de aanwezige schulden en liquide middelen op het moment van overdracht.
Koopprijsaanpassing op basis van werkkapitaal
Naast toepassing van de net debt methode, is een vaak gehanteerde methode om de koopprijs aan te passen de aanpassing voor veranderingen in (uitsluitend) het werkkapitaal. Het werkkapitaal van een onderneming is het saldo van de vlottende activa (voorraden inclusief onderhanden werk, debiteuren en overlopende passiva) minus de vlottende passiva (crediteuren en overlopende passiva) exclusief cash en langlopende rentedragende schulden. Dit saldo maakt inzichtelijk welk bedrag op korte termijn beschikbaar is voor de bedrijfsvoering.
Verkoper en koper spreken in de koopovereenkomst af dat de onderneming op de overdrachtsdatum over een minimaal werkkapitaal moet beschikken. Op de overdrachtsdatum kan dan een aparte werkkapitaalberekening worden gedaan, indien er meer of minder werkkapitaal aanwezig blijkt te zijn op de overdrachtsdatum dan het bedrag dat was overeengekomen. Ook kan dit bepaald worden na de vaststelling van de completion accounts.
De werkkapitaal methode voorkomt dat de verkoper nog geld uit de onderneming kan halen ten koste van de koper, zonder dat dit wordt doorberekend in de koopprijs. Een hogere cashpositie door versnelde inningen van vorderingen of uitgestelde betalingen van crediteuren wordt namelijk tenietgedaan omdat het werkkapitaal hierdoor onder het overeengekomen niveau zal komen. Door in de koopovereenkomst een garantie ten aanzien van het werkkapitaal op te nemen, wordt voorkomen dat de koper na closing extra vermogen beschikbaar moet stellen als werkkapitaal.
Koopprijsaanpassing op basis van net asset value
Een koopprijsaanpassing op basis van het eigen vermogen behoort ook tot de mogelijkheden. Het eigen vermogen is gelijk aan het saldo van activa en passiva (net asset value) op de balans van een onderneming. Een koper kijkt naar de meest recente balans en winst en verliesrekening van de onderneming. Die cijfers laten zien hoe de onderneming ervoor staat. Ook de budgetten en plannen van het bestuur van de onderneming neemt de koper mee om een inschatting te maken van de te verwachten toekomstige kasstromen van de onderneming.
Op de overdrachtsdatum wil de koper dat de onderneming ten minste nog hetzelfde eigen vermogen heeft. Daarom maken partijen de closing accounts op die een beeld geven hoe de onderneming er op dat moment voorstaat. Indien er extra schulden of verplichtingen ontstaan tussen signing en closing verschijnen in de closing accounts en verlagen het eigen vermogen met hetzelfde bedrag. Dit verschil zal de verkoper dan ook de koper moeten betalen.
Voor de koper is het voordeel dat enige verandering het eigen vermogen wordt aangepast aan toen de koper de transactie aanging. De verkoper kan een voordeel hebben indien de verkoper verwacht dat er nog winst wordt gemaakt in de periode tussen de laatste opgemaakte cijfers en de closing (accounts). Deze winst kan dan worden opgeteld bij de koopprijs.
Contact
Uit het voorgaande blijkt dat er meerdere methodes zijn om de koopprijs aan te passen. Welke methode het meest passend is, is afhankelijk van de soort overname. De M&A advocaten bij VIOTTA zijn gespecialiseerd in vraagstukken rondom koopprijsmechanismes en voorzien u graag van advies.
Neem contact op met Dirk de Waard via dirk.dewaard@viottalaw.com
